कॅशलेस व्हा, निर्धास्त राहा

कॅशलेश व्हा, निर्धास्त राहा

- दादासाहेब येंधे (dyendhe@1979@gmail.com)

ऑनलाईन खरेदीने सध्या मोठा वेग घेतला आहे. यात मोबाईल ऍपचा मोठया प्रमाणावर वापर वाढला आहे. त्यामुळे हे मोबाईल काॅमर्स ई-काॅमर्स क्षेत्राला मागे टाकेल, असे दिसतेय. मोबाईल अॅप डाऊनलोड करणाऱयांच्या संख्येत दिवसेंदिवस वाढ होत चालली आहे. ई-काॅमर्स कंपन्या आपल्या व्यवसायाला चालना देण्यासाठी मोबाईल अँप्लिकेशनवर जास्त लक्ष केंद्रित करीत आहेत.

मोबाईल काॅमर्स बाजारावर पकड मजबूत करण्यासाठी फिलपकार्ट, अॅमेझाॅन, स्नॅपडिल आणि क्विकर यांसारख्या ई-काॅमर्स कंपन्या देषातील लहान ‘स्टार्ट अप्स’ची खरेदी करताना दिसत आहेत. तसेच मोबाईल तंत्रज्ञानावरही मोठी गुंतवणूक केली जात आहे. कारण येणाऱ्या काळात मोबाईल शॉपिंगचा सर्वात महत्त्वाचा हिस्सा असणार आहे.

प्लॅस्टिक मनी: केंद्र सरकारच्या नोटबंदी निर्णयामुळे हजार-पाचशेच्या नोटा निरूपयोगी झाल्याने सुट्टया पैशांचा तुटवडा निर्माण झाला आहे. म्हणून बरेचजण कॅशलेस व्यवहारावर भर देताना दिसून येत आहे. कॅशलेस व्यवहार ‘प्लॅस्टिक मनी’ वापरून करता येतात. खरेदी करताना पैसे चुकते करण्यासाठी रोख पैसे भरण्याऐवजी प्लॅस्टिक मनी वापरता येतात. प्लॅस्टिक मनीचे मुख्य तीन प्रकार आहेत. 1) क्रेडिट कार्ड 2) एटीएम कार्ड 3)डेबिट कार्ड. रक्कम काढण्यासाठी तसेच खरेदीसाठी या कार्डचा वापर करता येतो. आपल्या सोबत रोख रक्कम बाळगण्याची गरज नसते.

घरबसल्या बॅंकिंगचे व्यवहार: शहरी भागातील बऱ्याचशा बॅंकांनी फोन बॅंकिंग सुविधा सुरू केली आहे. भारतीय स्टेट बॅंकेतही अशी सुविधा उपलब्ध आहे. या सुविधेमुळे आता घर बसल्या बॅंकेचे व्यवहार करणे आपल्याला शक्य झाले आहे. आयव्हीआरच्या माध्यमातून संबंधित बॅंकेच्या कर्मचाऱ्यांशी कोणताही संबंध न येता फोनसाठी दिलेल्या पासवर्डच्या माध्यमातून ग्राहकाला खात्यातील बॅलेन्स, बिल व इतर माहिती घरबसल्या मिळते. त्यामुळे वेळ वाचतो. ही सुविधा २४तास मिळते. 

मोबाईल वाॅलेट अॅप्स: आपल्या देशातील मोबाईल वाॅलेटची वाढती मागणी पाहता भारतीय स्टेट बॅंकेने आपले  मोबाईल अॅप सुरू केले आहे. एचडीएफसी बॅंक,  आयसीआयसीआय बँकेनेही आपापल्या नावाने मोबाईल वाॅलेट सुरू केले आहे.

सावधानता गरजेची: आधुनिक युगात बॅंकिंग सुविधांचा लाभ घेणे सोयीचे झाले आहे. पैशांसाठी बॅंकेच्या लांब रांगेत उभे राहण्याची गरज नाही. एटीएम कार्डचा वापर करून ताबडतोब पैसे मिळविता येतात. घरोघरी इंटरनेटचा वापर वाढल्यामुळे नेटबॅंकिंग ही सुविधा आपल्याला वापरता येते. नेट बॅंकिंगमुळे आपण घरबसल्या बिल भरणे, पैसे दुसरीकडे पाठवणे असे सहजगत्या करू शकतो, परंतु हे करताना आपल्याकडून नजरचुकीने काही त्रुटी राहतात आणि सायबर चोरांकडून हॅकिंकसारखे प्रकार घडून आपले पैसे चोरीला जाऊ शकतात. त्यामुळे वेळोवेळी अकाऊंटचा पासवर्ड बदलणे, तो कुणालाही न सांगणे यांसारखे महत्त्वाच्या गोष्टी आपण करू शकतो. जेणेकरून, सायबर चोरांकडून हॅकिंगसारखे प्रकार घडून मनस्ताप सहन करावा लागणार नाही.