सायबर क्राईम रोखा

पोलिसांना सायबर प्रशिक्षण द्या

-दादासाहेब येंधे (dyendhe1979@gmail.com)

सध्या गुन्हेगारीच्या पद्धतीप्रमाणे पोलिसांना प्रशिक्षण देणे गरजेचे आहे. आता सायबर गुन्ह्यांचे प्रमाण वाढत आहे. गुन्हेगार अनेक प्रगत तंत्र वापरत आहेत. त्यामुळे पोलिसांनाही आधुनिक शस्त्रास्त्रे आणि प्रशिक्षण मिळणे गरजेचे आहे. इंटरनेटचा वापर सध्या मोठ्या प्रमावर केला जात असून त्यावरून आर्थिक व्यवहारही मोठ्या प्रमाणात सुरू आहेत. त्यामुळे सायबर क्राईम वाढत चालले आहेत. दिवसाढवळ्या नागरिकांना लुटले जात आहे. महत्त्वाच्या ठिकाणी सायबर युनिट स्थापन देखील करण्यात येत आहेत. प्रत्येक जिल्ह्यात असे युनिट स्थापन करण्यात यावेत. त्याद्वारे गुन्हेगारांपर्यंत पोलीस पोहोचत आहे. आता पोलिसांनी सायबर साक्षर होणे गरजेचे असून जनतेनेही याबाबत सतर्क होणे आवश्यक आहे. दहशतवादी, नक्षलवादही महत्त्वाचे आव्हाने आहेत. त्यांची विचारधारा समजून त्यांचे समर्थक, हितचिंतक शोधणे हे पोलिसांसमोर मोठे आव्हान आहे. 

पोलिसांची कठीण परिस्थिती आणि त्यांना प्रतिकूल परिस्थितीत करावी लागणारी मेहनत समजून घ्यावी. पोलिसांचे मनोबल वाढवावे. पोलिसांची उपेक्षा थांबवावी. प्रसारमाध्यमातून पोलिसांची जी प्रतिमा रंगवली जाते. त्यामुळे पोलिसांची प्रतिमा ढासळतच आहे. पोलिसांवरील ताण कमी करण्यासाठी पोलिसांच्या कामाचे तास कमी करून ते आठ तास करण्यात यावेत. त्या प्रमाणात दलात भरती करण्यात यावी. अनेकदा कुचंबनेमुळे,  व्यायामाअभावी, दडपणामुळे, छंद जोपासण्यासाठी वेळ मिळत नसल्यामुळे, कुटुंबाला वेळ देता येत नसल्याने आणि आर्थिक अडचण या कारणांमुळे पोलिसांमध्ये एकाकीपणा येतो त्यावर समुपदेशन यासारखा उपाय शोधावा लागेल.

पोलीस दलात अनेक कर्तबगार महिला आहेत. मात्र, त्यांना त्यांच्या क्षमतेनुसार जबाबदारी देण्यात येत नाही. महिला त्यांची जबाबदारी योग्य रीतीने पार पडू शकतील, हा विश्वास पोलिस दलात असणे आवश्यक आहे. त्यासाठी वरिष्ठ पोलिस अधिकाऱ्यांची मानसिकता बदलण्याची गरज आहे. पोलिसांच्या प्रत्येक श्रेणीत मनुष्यबळाची कमतरता आहे. त्याप्रमाणे त्या जागा भरण्यात याव्यात. सध्या पोलीस भरतीला चांगला प्रतिसाद मिळत आहे. मात्र, नुसती भरती होणे महत्त्वाचे नसून भरती झालेल्यांना सायबर प्रशिक्षण देणेही गरजेचे आहे. सध्या उपलब्ध असलेल्या प्रशिक्षण केंद्राच्या मर्यादेनुसार पोलिस दलात भरती करण्यात येत आहे. पोलीस खात्याला आणखी प्रशिक्षण केंद्राची गरज आहे. दिवसेंदिवस सायबर क्राईम वाढत असल्याने त्याबाबत कायदे करणे गरजेचे आहे.